Patiënten met complexe problematiek op het gebied van angst, stemming of persoonlijkheid bij wie een eerdere behandeling vaak onvoldoende effect heeft gehad, kunnen terecht bij het Transdiagnostisch Team van Altrecht in Utrecht. Het blijkt dat er vaak sprake is van meer dan één psychiatrische stoornis en ook andere factoren spelen een rol. Die factoren kunnen ervoor zorgen dat de problematiek in stand wordt gehouden. In een pilot kijkt een multidisciplinair team samen met de patiënt op een andere manier naar de klachten, Daarbij is niet de diagnose, maar de hulpvraag het uitgangspunt . Door deze groep patiënten een andere vorm van (kortdurende) behandeling aan te bieden, wordt voorkomen dat zij (opnieuw) op de wachtlijsten voor angst-, stemmings- of persoonlijkheidsstoornissen terecht komen. Daardoor vermindert het aantal wachtenden op die wachtlijsten.
“We benaderen mensen op een andere manier,” zegt Lieske Sonneveldt, klinisch psycholoog en inhoudelijk leidinggevende bij Altrecht. “Als mensen binnenkomen krijgen ze direct een eerste gesprek, waarmee we de behandeling starten. We kijken daarbij oplossingsgericht en zoeken antwoord op de vragen: wat zou jou kunnen helpen, wat wil je anders in je leven en wat is haalbaar? Daarover willen we ook duidelijk zijn. Dat de patiënt een betekenisvol leven kan leiden, is ons doel.”
Elke week kunnen minimaal vijf patiënten in zorg komen bij het Transdiagnostisch team, dus 250 mensen per jaar. Ze zijn nooit langer dan negen maanden in zorg waardoor er een goede doorstroming is. De wachttijd voor stemmingsproblematiek is sinds de start van de pilot teruggebracht van 48 naar 38 weken. Sonneveldt: “Als je op de wachtlijst staat vanwege stemmingsklachten, dan gaan de acute aanmeldingen voor, waardoor mensen vaak heel lang moeten wachten.” Naast het terugbrengen van de wachttijd, is er nog een voordeel: “Door deze mensen in het Transdiagnostisch team sneller te behandelen en meteen te kijken wat er nodig is, zijn ze veel gemotiveerder dan na half jaar wachten.”
Op zoek naar gemeenschappelijke, transdiagnostische factoren
Het Transdiagnostisch team is voor patiënten van 18 jaar en ouder uit de stad Utrecht. Ze kunnen er terecht met een verwijzing van hun huisarts, van Altrecht zelf of via de crisisdienst. Het gaat om mensen die vaak meerdere klachten hebben en soms niet in een bestaand behandeltraject passen. Bijvoorbeeld stemming en/of angst in combinatie met gedrags- of emotieregulatieproblemen, suïcidaliteit, eetproblemen of verslaving.
De behandeling door het Transdiagnostisch team is gericht op de zogenoemde transdiagnostische factoren die een belangrijke rol spelen bij het ontstaan en in stand blijven van psychiatrische stoornissen. Voorbeelden van deze factoren zijn: problemen in omgaan met anderen en de sociale omgeving, gebrek aan zelfwaardering of zelfvertrouwen, problemen op het gebied van eten, slapen, bewegen, dagstructuur, etc. Het Transdiagnostisch Team gaat op zoek naar deze factoren, om zo de klachten te verminderen en het functioneren van de patiënt te verbeteren. Het team bestaat uit een psychiater, (klinisch) psychologen een sociaalpsychologisch verpleegkundige, een verpleegkundig specialist (in opleiding), een casemanager, een systeemtherapeut én een ervaringsdeskundige.
Patiënt volgt één van de drie zorgpaden
Uitgangspunt is de hulpvraag van de patiënt. Centraal in de behandeling staan de termen: empowerment, autonomie en het stellen van realistische doelen. Gestreefd wordt naar twee behandelafspraken per week: één keer individueel en één keer een groepsbijeenkomst. In de eerste fase van vier (intake)gesprekken, kijkt het team naar de hulpvraag en de concrete doelen die de patiënt wil behalen. Is bijvoorbeeld een systeemfactor belemmerend, zoals een slechte relatie, dan wordt de behandeling daarop ingezet. Daarbij wordt het netwerk zoals het gezin van de patiënt ook nadrukkelijk betrokken. Vervolgens wordt een behandelplan gemaakt en volgt de patiënt modules in één van de drie zorgpaden: Leren over jezelf, Veranderen en Omgaan met klachten en acceptatie van klachten. Elke drie maanden volgt een evaluatie en kan de behandeling worden vervolgd met andere modules. Totaal duurt de behandeling nooit langer dan 9 maanden.
Metingen om goed beeld van populatie patiënten te krijgen
Op dit moment is het nog een pilot van een jaar, tot september 2019, en onderdeel van een onderzoek van een klinisch psycholoog. Sonneveldt: “We maken gebruik van vragenlijsten en houden ook bij welke patiënten er in behandeling komen. Doel is dat we dan na 1 jaar goed beeld hebben van de populatie en waar patiënten heen gaan.” Over de resultaten is nu nog niet veel te zeggen. Maar wat wel duidelijk is: patiënten vinden het heel plezierig om eerst eens rustig te praten en te kijken wat er aan de hand is en wat ze nodig hebben. En ze kunnen meteen starten met een relevante behandeling.”
Weerstand verdwijnt door teruglopende wachttijden en goede samenwerking
Toch zijn er ook punten waar Altrecht tegenaan loopt bij deze pilot. Het blijkt dat het ontwikkelen van zorgproducten, zoals kortdurende kleine groepsmodules, tijd kost. Ook het in de praktijk brengen van oplossingsgericht werken vergt tijd. Ook was er aanvankelijk wat weerstand bij sommige andere teams. “Ze zeiden: wat jullie doen, doen wij ook. Grotendeels klopt dat, maar wij nemen meer de tijd om te kijken wat de patiënt zelf wil en volgen niet de gebaande paden. Nu zien ze gelukkig ook dat de wachttijden teruglopen en dat we goed kunnen samenwerken.” Sonneveldt ziet wel een toekomstig knelpunt als het gaat om de toestroom van nieuwe cliënten: “Hoe houden we de voordeur zo dat we zonder wachtlijst kunnen blijven werken. We moeten duidelijk maken hoeveel mensen we maximaal kunnen toelaten per week. Een voordeel is wel dat we door de groepsbehandelingen en modulaire opbouw meer mensen kwijt kunnen in het behandeltraject. En we moeten goed blijven samenwerken met ons netwerk om ervoor te zorgen dat patiënten die meer nodig hebben, ook tijdig door een ander team of een andere partner worden overgenomen.”
Tips voor andere regio’s:
- Verzamel mensen met een diversiteit aan achtergrond, die het anders aan willen pakken, flexibel, klantgericht en minder diagnosegericht.
- Wees gericht op samenwerken. Kijk over je eigen zorgeenheid heen: door te bekijken wat je over en weer van elkaar kunt overnemen. Dat maakt samenwerken makkelijker.
- Durf het anders te doen.
Meer informatie bij:
Lieske Sonneveldt, klinisch psycholoog en inhoudelijk leidinggevende bij Altrecht:
l.sonneveldt@altrecht.nl – 06 120111078