Wachten op een behandeling in de ggz kan zwaar zijn. Niet alleen omdat klachten kunnen verergeren, maar ook omdat mensen vaak het gevoel hebben dat ze er in die tussenperiode helemaal alleen voor staan. De app Stappvoorstap wil daar iets aan veranderen. Het is een digitaal hulpmiddel dat mensen, die op een wachtlijst staan voor de ggz, direct steun biedt én hen helpt zelf de regie te pakken over hun mentale gezondheid. We spraken met Sevda Demirel, PhD-onderzoeker bij GGZ Centraal, en Jolanda Schaap, projectleider digitale zorgvernieuwing bij GGZ Centraal, over hoe de app tot stand kwam en waarom die volgens hen hard nodig is.
Van stilstand naar kleine stappen
De aanleiding voor het ontwikkelen van de app was helder, vertelt Sevda. “Iedereen weet dat de wachttijden in de ggz lang zijn. Maar wat er eigenlijk nauwelijks onderzocht is, is hoe mensen die op een wachtlijst staan dat ervaren, welke behoeften ze hebben en welke hulpmiddelen er beschikbaar zijn. En wat blijkt? Er is bijna niets.” Jolanda vult aan: “Wat het extra lastig maakt, is dat er in het huidige systeem niemand écht verantwoordelijk is voor de wachtende. De huisarts verwijst door, maar pas na de intake neemt een ggz-instelling de zorg over.”
Tijdens gesprekken met mensen op wachtlijsten en ervaringsdeskundigen kwam telkens dezelfde boodschap naar voren. Wachten zonder perspectief doet iets met je. Het leven staat stil, en zelfs kleine dingen ondernemen kan al teveel zijn. “Voor iemand die overloopt van stress kan zelfs de tip ‘ga even wandelen’ voelen als een berg,” zegt Jolanda. “Daarom heet de app ook Stappvoorstap. Het gaat echt om kleine, haalbare acties die de app voorstelt.”
Wachtlijstoverbruggingsapp in co-creatie ontwikkeld
Wat de app bijzonder maakt, is dat die van begin tot eind in co-creatie met de doelgroep is ontwikkeld. Sevda: “En dat hebben we echt als uitgangspunt gehanteerd. Niet alleen samen inzichtelijk krijgen wat mensen ervaren en nodig hebben, maar samen aan de slag gaan met het ontwerp, inhoud en eindeloos testen, Cliënten op de wachtlijst, ervaringsdeskundigen en wachttijdondersteuners hebben niet alleen de app vormgegeven, maar werkten ook actief aan de content. Bijvoorbeeld het schrijven van ervaringsverhalen, bedenken van positieve quotes, maar ook samen uitzoeken welke stressvragen passend zijn, welke ontspanningstips werken en hoe die in stapjes opgedeeld kunnen worden.”
De Stappvoorstap-app bevat een stresssignaleringsfunctie die gebruikers twee, drie of vier keer per dag vraagt om een korte vragenlijst in te vullen. Hierin geven ze aan wat ze de afgelopen uren hebben gedaan, hoe ze zich daarbij voelden en beantwoorden ze zeven korte stressvragen. Op basis van de antwoorden berekent de app een stressscore en geeft direct passende ontspanningstips en oefeningen. Van ademhalingsoefeningen tot het zetten van een kop thee of het kijken van een rustgevend filmpje. In een visueel dag- en weekoverzicht zie je je stressscores terug, zodat je als gebruiker beter inzicht krijgt in je eigen stresspatronen: bij welke activiteiten en op welke momenten ging het wat minder goed, en wanneer juist wél? De app helpt je zo om jezelf beter te begrijpen. Verder zijn er ook ervaringsverhalen en informatieve artikelen te vinden in de app.
Eén stap kan voor iemand aanvoelen als duizend stappen
De kracht van Stappvoorstap zit in het doorbreken van het gevoel van machteloosheid tijdens het wachten. Door inzicht te geven in stresspatronen en gebruikers stap voor stap te helpen om te gaan met de dagelijkse stress en meer te ontspannen, ontstaat er weer beweging. “Eén stap kan voor iemand aanvoelen als duizend stappen,” zegt Sevda. “Maar juist die eerste stap helpt om niet volledig stil te vallen terwijl de zorg stilstaat.”
Daarnaast laat het project zien hoe belangrijk het is om digitale tools niet als losstaand product te lanceren, maar ze echt te integreren in de organisatie en werkprocessen. Jolanda: “We hebben de app inmiddels standaard opgenomen in onze welkomstbrieven voor nieuwe cliënten bij GGZ Centraal. Maar het is nadrukkelijk de bedoeling dat hij breder wordt ingezet, ook buiten onze instelling.”
Ambitie: steun voor iedereen
Op termijn hopen Sevda en Jolanda dat de app niet alleen steun biedt tijdens het wachten, maar mensen ook helpt ontdekken dat ze veel kracht zelf in huis hebben. “We vergeten soms hoe krachtig mensen zelf al kunnen zijn,” zegt Sevda. “Zelf iets doen voor je mentale gezondheid — hoe klein ook — kan enorm helpen. “Het kan mensen helpen om meer voorbereid en met vertrouwen de behandeling in te gaan, en wie weet, voor een deel van de mensen kan het er zelfs aan bijdragen dat ze uiteindelijk minder zorg nodig hebben.”
De app is nu gericht op volwassenen, maar plannen voor een variant voor jongeren lijkt een logisch vervolg. Jolanda: “De jeugd vraagt om een heel andere aanpak. Maar eerst willen we kijken hoe deze app ontvangen wordt en of hij echt iets oplevert. Dat gaan we onderzoeken.”
Boodschap aan de zorgprofessional
Beide initiatiefnemers hopen dat ook andere ggz-instellingen en zorgprofessionals de app onder de aandacht brengen bij hun cliënten. “Het is laagdrempelig, gratis beschikbaar voor iedereen en kan echt het verschil maken in iemands wachttijd,” zegt Jolanda. “Bovendien is het een mooie manier om al te starten met herstel, nog voordat de behandeling begint.”
GGZ Centraal heeft van meet af aan de intentie gehad om de app voor iedereen beschikbaar te maken zodat ook ander ggz-instellingen de app in hun werkprocessen op kunnen nemen. Zo willen ze bijdragen aan het verzachten van het wachten voor een behandeling in de ggz. Stappvoorstap is daarmee niet alleen een hulpmiddel voor wachtenden, maar ook een inspiratie voor de sector.
De Stappvoorstap-app is gratis te downloaden in alle appstores en beschikbaar voor iedereen in Nederland, in zowel het Nederlands als het Engels. Ontdek hoe de app wachtenden helpt om zelf grip te houden op hun mentale gezondheid, stap voor stap. Download ‘Stappvoorstap’ in de App Store of Google Play Store. Of kijk voor meer informatie op de website www.Stappvoorstap.nl
Doe mee aan ons wetenschappelijk onderzoek
We zoeken volwassenen die op een wachtlijst staan en de app een paar weken willen gebruiken. Met dit onderzoek willen we inzicht krijgen in hoe de app helpt bij het omgaan met stress tijdens het wachten op zorg. Bekijk ook de informatieflyer over het onderzoek.
Werk jij in de zorg? Of kom je in contact met cliënten op de ggz-wachtlijst?
Dan hopen we dat je ons helpt dit onderzoek onder de aandacht te brengen bij cliënten die op de wachtlijst staan. Wil je cliënten doorverwijzen, geprinte flyers ontvangen, of gewoon meer informatie? Neem dan contact op via: stapp@ggzcentraal.nl