In Zuid-Limburg staan momenteel teveel mensen op de wachtlijst voor de ggz. “Een fors probleem dat alleen oplosbaar is als alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen; huisartsen, het sociaal domein, gemeenten, ggz-organisaties en uiteraard de zorgverzekeraars”, zegt Kyra Plitscher, strategisch beleidsadviseur gezondheid bij de gemeente Heerlen en lid van de regionale kerngroep. “Iedereen moet leren over de eigen organisatiegrens heen te kijken”, bevestigt Kim Prevoo, stafmedewerker bij Levanto.
In Zuid-Limburg is (evenals in verschillende andere regio’s in Nederland) een regionale taskforce (RTF) opgericht waarin verschillende partijen* samenwerken. De gezamenlijke doelstelling: het wegwerken van de wachtlijsten zodat de ggz toegankelijk blijft voor mensen die dat nodig hebben. De afgelopen periode is hard gewerkt aan het Uniform Instroommodel mentale gezondheid dat de deelnemers aan de RTF samen hebben ontwikkeld. Kern van dit model is dat de inwoner met een hulpvraag, in plaats van direct een doorverwijzing naar de ggz te krijgen, eerst een aantal stappen doorloopt waarbij samen breed wordt gekeken naar wat nodig is. Kim: “De verwachting is dat de cliënt zo sneller passende zorg ontvangt en dat hoeft lang niet altijd de ggz te zijn. Want soms gaat het in de kern om een heel ander probleem dat bijvoorbeeld in het sociale domein thuishoort of dat de cliënt zelf met hulp in de buurt kan oplossen. Belangrijk onderdeel van de aanpak is het concept Positieve Gezondheid, dat mensen bewust maakt van hun eigen aandeel in het herstel en daardoor uitnodigt om meer eigen regie te nemen.”
Geloof in de aanpak
“Het is geen verschuiving van verantwoordelijkheden”, benadrukt Kyra. “Zodat straks de ggz ontlast wordt en het sociaal domein overbelast is, want daarmee lossen we niks op. Het gaat er nu juist om dat de verschillende disciplines mooi op elkaar aansluiten. Dat vraagt van iedereen, ook van gemeenten en uitvoerende partners in het sociale domein, om een heel andere manier van denken en kijken en lef om te durven experimenteren.” Kim en Kyra hebben beiden hoge verwachtingen van de nieuwe aanpak. Kim: “Het Heerlense sociaal domein heeft al zeven jaar ervaring opgedaan met het transformeren van de zorg. Medewerkers zien het nut van de transformatie in, hebben al geleerd de vraag achter de vraag te stellen en zijn gewend aan integraal en domein-overstijgend samenwerken in de buurt en wijk. Ze geloven in de aanpak en de ggz is de volgende logische stap. Medewerkers zien uit naar meer aansluiting en wisselwerking met de ggz, die schakel werd soms gemist. Dus dat de schotten er nu tussen uit gaan wordt alleen maar toegejuicht. Ik merk dat iedereen erg gemotiveerd is om die stap te zetten.”
Beweging versterken
“Het Uniform Instroommodel versterkt de beweging die we in Heerlen al in gang hebben gezet”, bevestigt Kyra. “Ik ben optimistisch en zie kansen om het echt anders te gaan doen waardoor we mensen sneller, beter én duurzamer kunnen helpen, zwaardere ggz-problematiek zo veel mogelijk weten te voorkomen en cliënten zo min mogelijk medicaliseren. Kim: “Het is heel mooi om met veel mensen uit veel disciplines de schouders te zetten onder deze aanpak. We leren elkaar beter kennen en weten van elkaar wie wat doet. We staan veel meer met elkaar in contact en weten elkaar sneller te vinden.” “Tegelijkertijd realiseren we ons dat nog niet alles is uitgekristalliseerd”, zegt Kyra. “Het proces is soms stroperig, juist omdat we op Zuid-Limburgse schaal werken waardoor er veel organisaties en gemeenten bij betrokken zijn. Daarnaast hebben we te maken met grote (transformatie)plannen waar we onderdeel van zijn (Integraal Zorgakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord). Structureel is tot nu toe niet voorzien in financiering voor de periode na de pilot. Dit is de grote uitdaging. Dat weerhoudt ons echter niet om gewoon te beginnen.”
Drie pilots, vijfhonderd gesprekken
Dit jaar starten we met 500 verkennende gesprekken die worden gefinancierd door de zorgverzekeraar. De scholing voor professionals om het verkennende gesprek te voeren loopt, iedereen staat in de startblokken. Kyra: “Uiteraard wordt alles straks gemonitord zodat we na die 500 gesprekken, die naar verwachting binnen enkele maanden gevoerd zijn, goed de balans kunnen opmaken. Hopelijk kunnen we snel daarna op meer plekken in Zuid-Limburg aan de slag. Ik ben heel benieuwd naar de eerste resultaten, waar mensen terecht komen. Toch de specialistische ggz of een aanzienlijk deel sociaal domein? Op basis van de uitkomsten zien we ook beter wat in de wijk nodig is.” Kim bevestigt het belang van goede voorzieningen in de wijk. “Het gaat hier over het instroommodel aan de voorkant, maar voor het duurzaam verminderen van de wachtlijsten en het toegankelijk houden van de ggz, verdienen ook de door- en uitstroom aandacht. Met andere woorden, hoe zorgen het sociaal domein en ggz straks samen voor een goed aanbod van collectieve voorzieningen in de wijk zodat het aanbod van begeleiding precies aansluit bij het aanbod van behandeling en vice versa. Hoe zorgen we samen voor preventie in de wijk? Dat moeten we goed met elkaar blijven afstemmen.”
*Deelnemende partners betrokken bij het Uniform Instroommodel:
- Mondriaan
- Zuyderland GGZ
- Platform Zuid GGZ & OGGZ
- Gemeente Heerlen
- Gemeente Sittard-Geleen
- Gemeente Maastricht
- Onderlinge Waarborgmaatschappij CZ Groep
- ZIO Geestelijke Gezondheidszorg
- Meditta Zorg
- Huisartsen OZL
- LEVANTOgroep
- Coöperatie PsyZorg Zuid-Limburg
- MET ggz
- Lionarons GGZ
- Maastricht UMC+
- VGZ
Het project ‘Versnellers binnen de geestelijke gezondheidszorg – SA 2022’ wordt mogelijk gemaakt door ZonMW.