Mijn ultieme doel, èn de motivatie voor mijn werk, haal ik uit het verbeteren van de ggz waar ik al achttien jaar in werk. Toen ik de potentie van het model (zie kop) zag, kreeg ik hoop voor al die mensen die op de ggz-wachtlijsten staan. Voor mijn thesis, onderdeel van de MBA bij Nyenrode Business Universiteit, heb ik onderzocht hoe we ervoor kunnen zorgen dat mensen sneller op de juiste plek in zorg terecht kunnen komen. Uit mijn onderzoek blijkt dat een digitaal beslismodel een substantiële bijdrage kan leveren aan het verkorten van de wachtlijsten in de ggz. Met dit blog deel ik graag de noodzaak hiervoor en mijn bevindingen. Ook al redden we die potentiële 18% niet en is het slechts een derde ervan, we maken met een digitaal beslismodel de ggz voor een grote groep mensen toegankelijker.
80% mensen wacht te lang op behandeling in ggz
De directeur van MIND, de landelijke vertegenwoordiger van cliënten in de GGZ, kaartte aan dat 80% van de mensen te lang moet wachten op een behandeling. Hierdoor ontstaan er schrijnende situaties. In 20% van de gevallen krijgt iemand op de wachtlijst een verkeerde verwijzing, ook wel de foutmarge genoemd. Zoals ook bij onderstaande cliënt die bij ons in de praktijk kwam.
‘Een mevrouw meldt zich met een verwijsbrief voor de basis-ggz met een psychotrauma. Tijdens de intake blijkt dat mevrouw in acute crisis verkeerd. Zij heeft voortdurend last van herbelevingen aan seksueel misbruik in haar jeugd. Het loopt daarbij zo hoog op dat zij niet meer wil leven. Vanwege de acute crisistoestand en de intensieve zorg die nodig is, kan zij niet in zorg komen bij ggz-instelling Perspectief. De verwijzer, het secretariaat en de behandelaar hebben gezamenlijk een aantal uur besteed aan deze mevrouw, zonder dat zij daarmee geholpen is. Mevrouw wordt vervolgens verwezen naar een andere zorgaanbieder, waar het proces zich herhaalt.’
Vreselijk voor mevrouw dat ze weer bij een ander aan moet kloppen en ook daar op een wachtlijst belandt. Ze staat hier helaas niet alleen in. In 2022 werden er 760 duizend mensen naar de ggz verwezen (Ten Have et al., 2022). Uitgaande van bovenstaande foutmarge betekende dit dat 150 duizend mensen op een verkeerde wachtlijst stonden. Als deze uren zouden worden besteed aan behandelingen, dan zouden jaarlijks 15 duizend extra mensen een volledige behandeling kunnen krijgen en zou het aantal wachtenden met 18% kunnen dalen. Dat is een ontzettend hoge potentie. Dus het waard om de oorzaak te achterhalen en een oplossingsrichting te onderzoeken.
Verwijssysteem een van de oorzaken foutmarge
Een van de oorzaken van de foutmarge van 20% lijkt het verwijssysteem voor huisartsen en POH-ggz’ers dat op basis van slechts twee factoren differentieert; de (vermoedelijke) diagnose en de basis- of specialistische ggz. Aan de hand van de lijst met zorgaanbieders die dan wordt getoond, moet een verwijzer een beslissing nemen waar hij of zij de cliënt naartoe verwijst. Dit kan beter, want het is ondoenlijk voor verwijzers om alle zorgaanbieders in de regio te kennen.
Digitalisering
In veel regio’s zijn mensen bezig met het oprichten van multidisciplinaire triagepunten waar professionals samenwerken om verwijzingen te beoordelen, stuk voor stuk. Hoewel dit tot betere verwijzingen lijdt, is dit een zeer arbeidsintensieve oplossing. Met de schaarste in de ggz, die alleen maar groter wordt in de toekomst, is het wenselijk dat er een efficiëntere oplossing komt om mensen naar de juiste zorgaanbieder te verwijzen. De professionals hebben vervolgens meer tijd voor het behandelen van cliënten.
Het huidige verwijssysteem, en het gebrek aan capaciteit in de ggz, heeft ertoe geleid dat ik onderstaand doel voor mijn onderzoek koos.
Het ontwerpen van een digitaal beslismodel voor de juiste zorg op de juiste plek op basis van factoren die kunnen helpen om het percentage goede verwijzingen te vergroten en mensen sneller op de juiste plek in zorg te krijgen.
Resultaat en effect
Tijdens mijn onderzoek ben ik gestart met een inhoudelijke analyse van dossiers van afgewezen zorgvragen bij ggz-instelling Perspectief. Vervolgens heb ik de behandelaars die deze cliënten hadden gezien voor een intake geïnterviewd om te achterhalen wat de belangrijkste factoren waren die hadden geleid tot een afwijzing. Daarop heb ik ook de betrokken verwijzers geïnterviewd om hun kant van de verwijzing te horen. Uit het onderzoek kwamen 14 factoren naar boven die een rol speelden bij het maken van een goede match tussen zorgvraag en zorgaanbod. Deze factoren zijn omgezet in vragen die de verwijzer in het beslismodel beantwoordt en waarop de match wordt gemaakt. Ook kwamen er verschillende eisen van verwijzers naar voren ten aanzien van het gebruik van een beslismodel. Op basis van deze output is er een digitaal beslismodel gecreëerd waarmee we een experiment met 56 trials hebben gedaan. Wat bleek na afloop? Het gebruik van het digitaal beslismodel leidde tot bijna 80% meer goede verwijzingen.
Veertien factoren die moeten worden afgewogen voor het maken van een goede verwijzing naar de ggz.
Conclusie
Het onderzoek leverde kennis op over het gebruik van een digitaal beslismodel in de ggz en bood aanknopingspunten voor verdere verbetering van het model. Geconcludeerd kan worden dat een digitaal beslismodel een substantiële bijdrage kan leveren aan het verkorten van de wachtlijsten in de ggz door mensen sneller op de juiste plek in zorg te krijgen. Hierdoor kan de capaciteit in de ggz beter benut worden en kunnen duizenden extra behandelingen worden uitgevoerd bij gelijkblijvende kosten.
Volgende stap
Mijn thesis is af en gepubliceerd, maar ik ben nog lang niet klaar. Er is nog veel nodig om een digitaal beslismodel werkelijkheid te laten worden. En dat kan ik zeker niet alleen. Mijn hoop is dat mijn thesis op de juiste bureaus terechtkomt en dat meer mensen zich hard gaan maken voor de ‘Routeplanner voor de ggz’.
Gezocht: lokale verwijsinitiatieven
Vanuit de Stuurgroep Toegankelijkheid en wachttijden ggz, gaan we eerst in kaart brengen welke factoren er in lokale initiatieven meegenomen worden bij verwijzingen. Ben of ken je een initiatief dat een bijdragen hieraan kan leveren? Laat het dan weten via info@wegvandewachtlijst.nl.
Marjolijn Vreeswijk is directeur van ggz-instelling Perspectief, zit in de raad van toezicht van Akwa GGZ, is voorzitter van branchevereniging MEERGGZ en lid van de Stuurgroep Toegankelijkheid en wachttijden ggz. Ze zet zich in voor het verbeteren van de ggz vanuit haar diverse posities.
Download de thesis ‘Routeplanner voor de GGZ: Het ontwerpen van een beslismodel voor de juiste zorg op de juiste plek’