Het Basisberaad, belangenorganisatie voor cliënten in de GGZ, verslavingszorg en maatschappelijke opvang, is sinds kort aangesloten bij de Regionale Taskforce Wachttijden GGZ in Rotterdam. Hun doel: de cliënt een duidelijke stem geven bij het aanpakken van de wachttijden in de GGZ. ‘Stel de cliënt en zijn hulpvraag centraal, in plaats van zijn ziektebeeld en de behandeling daarvan.’
Je wordt als burger door verwezen naar de GGZ, meld je aan en dan… begint in veel gevallen het wachten, soms heel erg lang. ‘Grote kans dat de klachten dan verergeren’, stelt Tabitha Mudde, crisiskaart-consulent bij het Basisberaad en sinds kort lid van de Taskforce die zich in Rotterdam buigt over een aanpak van de wachttijden in de GGZ. ‘Ik ben blij dat we nu aan deze overlegtafel zitten. Hier zijn alle partijen vertegenwoordigd en kunnen we afspraken in de volle breedte maken. Afgelopen januari was staatssecretaris Blokhuis op werkbezoek in Rotterdam. Hij gaf ook aan veel belang te hechten aan de stem van de cliënt bij de aanpak van wachttijden. Want die weten uit eigen ervaring waar de behoeften liggen.’
Aan de slag
Voor veel mensen is het wachten zelf vaak een groot obstakel. ‘Mensen willen met hun problemen aan de slag’, weet Tabitha Mudde. ‘Wij ondersteunen burgers die in de knel komen. Onze straatadvocaten en onafhankelijk cliëntondersteuners helpen bijvoorbeeld mensen bij het vinden van hun weg in het doolhof van regelgeving en wetten. Als crisiskaart-consulent help ik mensen bij het maken en vastleggen van een plan van aanpak voor het geval er een crisissituatie ontstaat. We zijn geen hulpverleners, maar kunnen mensen wel de weg wijzen naar hulp, bijvoorbeeld als iemand op straat dreigt te komen bij inkomensverlies, naar de schuldsanering, de verslavingszorg of ondersteuning vanuit de Wmo. Bij een flink deel van de hulpvragen speelt er ook een component geestelijke problematiek mee. Schulden, geen huisvesting, verslavingsproblemen, het zijn allemaal complicerende factoren die stress veroorzaken, tot irrationeel gedrag leiden en nog meer problemen kunnen opleveren. Als je daarmee aan de slag wilt en je komt vervolgens op een wachtlijst, dat zijn die mensen niet geholpen. Het gebeurt regelmatig dat mensen niet wachten op de hulp vanuit de GGZ en helemaal afhaken.’
Hulpvraag centraal
Wat moet er gebeuren om deze mensen beter en sneller te kunnen helpen? ‘Stel de hulpvraag van de cliënt centraal’, zegt Tabitha Mudde daarover. ‘Vraag waar iemand hulp bij nodig heeft, waaraan hij of zij wil werken. Dat hoeft lang niet altijd een GGZ-behandeling te zijn. Focus op het herstel van de cliënt en breng eerst de basis op orde. Iemand die uit huis dreigt te worden gezet, heeft stress en is helemaal niet toe aan een behandeling. Neem de stress-factoren weg: zorg voor een huis en voor structuur. Wellicht is iemand meer gebaat bij vrijwilligerswerk en een sociaal netwerk dan bij een diagnose en een behandeling. En vooral: bedenk niet een oplossing voor iemand, maar vraag waar zijn of haar behoeften liggen en welke doelen hij wil bereiken. Met de juiste ondersteuning vanuit gemeente en sociaal domein kan aan herstel gewerkt worden. Als de rust is weergekeerd, kan altijd nog bekeken worden of een behandeling gewenst en nodig is.’
Corona-crisis leidt tot behoefte aan meer contact
De maatregelen als gevolg van de verspreiding van het corona-virus hebben het openbare leven grotendeels platgelegd. Activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden zijn vrijwel allemaal afgelast. Ook voor mensen met een kwetsbaarheid ligt eenzaamheid op de loer en kan de situatie leiden tot extra angst, stress of depressiviteit. Om dat op te vangen heeft het Basisberaad een telefoonnummer opengesteld: de Babbellijn. Sinds 2 april kunnen cliënten op drie middagen in de week bellen met de medewerkers van het Basisberaad. Voor een praatje, een luisterend oor of een vraag.
Breder kijken, andere hulp
Op meerdere plaatsen in Nederland wordt inmiddels gekeken naar een bredere, herstelgerichte intake in de GGZ, waarbij mensen op verschillende manieren aan de slag kunnen met hun klachten. Ook de samenwerkingspartners in Rotterdam verkennen de mogelijkheden om op die manier mensen in de knel sneller te helpen. Wachttijd wordt zo werktijd, waarin alvast stappen gezet kunnen worden, die ervoor zorgen dat een cliënt meer regie krijgt over zijn/haar leven. Tabitha Mudde: ‘Het is een beetje een mantra geworden in het sociale domein, maar daardoor niet minder waar: zet mensen in hun kracht, geef ze zo veel mogelijk handvatten om zelf vorm te geven aan hun leven. We moeten af van het idee dat “een behandeling” de enige manier is om problemen van mensen op te lossen. Als mensen een manier vinden om om te gaan met hun kwetsbaarheid en daarbij de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, dan hebben we al heel veel bereikt. Mensen zijn veel meer dan alleen hun ziektebeeld en diagnose.’
Aanloopgroep
Om ervaring op te doen met die bredere ondersteuning begint binnenkort een pilot met een aanloopgroep. Een beperkte groep geselecteerde cliënten uit de wijken Kralingen en Crooswijk die op de wachtlijst staat voor de specialistische GGZ krijgen de mogelijkheid om deel te nemen aan een zogenoemde ‘aanloopgroep’. Gedurende twaalf weken komt de groep bij elkaar en gaat aan de slag met tenminste zes thema’s:
- Herstel/Ervaringsdeskundigheid
- Familie & naasten als steunsysteem
- De Crisiskaart en WRAP
- WMO /wijkteam
- Psycho-educatie
- REAKT (dagbesteding/dagactivering)
Elke bijeenkomst zijn er minimaal twee begeleiders, onder andere via het Basisberaad. Het primaire doel is om te beoordelen of de aanloopgroep heeft bijgedragen in het doorkomen van de wachtlijstperiode. Aanvullend kan bekeken worden of de informatie en ondersteuning in de aanloopgroep leidt tot andere keuzes bij de deelnemers.
Oplossingen
Gevraagd naar de gewenste opbrengst van de deelname aan de regionale taskforce, is Tabitha Mudde heel duidelijk: ‘Dat al die mensen in de wachtrij bij de GGZ snel de juiste ondersteuning krijgen om zo goed mogelijk hun leven te leiden. Zodat er geen kostbare tijd verloren gaat, waarin mensen in de knel verder in de problemen komen. En dat de GGZ weer tijd en ruimte krijgt om te doen waar ze goed in is en niet langer dienst doet als verzamelplaats van mensen die om uiteenlopende redenen – al dan niet tijdelijk – niet kunnen meekomen in de maatschappij. Dan komt iedereen sneller aan de beurt en krijgt de hulp die hij/zij nodig heeft.’
Over het Basisberaad
Het Basisberaad wordt gefinancierd door de gemeente Rotterdam en biedt verschillende vormen van ondersteuning, naast de collectieve belangenbehartiging.
- Straatadvocaten
- Onafhankelijke cliëntondersteuning Wmo
- Crisiskaart en WRAP
- Trainingen/workshops/voorlichting
- Advies aan beleidsmakers
- Ondersteuning op gebied van participatie ervaringsdeskundigen en cliëntenraden
Meer informatie: www.basisberaad.nl