Stichting Kompassie, onafhankelijk steunpunt voor mentale gezondheid, biedt in samenwerking met PsyQ wachttijdondersteuning aan mensen die op de lijst staan voor een behandeling, maar nog moeten wachten op de start daarvan. Doel van de begeleiding is de wachtenden te helpen bij het verminderen van schade die tijdens wachttijden kan ontstaan. Bijvoorbeeld door te ondersteunen bij praktische zaken als (financiële) administratie op orde brengen, het oppakken van regelzaken, zinvolle dagbesteding, herpakken zelfregie en het bieden van een luisterend oor. ‘Met wachttijdondersteuning kun je verdere escalatie voorkomen.’
Als ervaringsdeskundige weet Justin Flipsen precies waarover hij het heeft: ‘Wachten op een behandeling is een hele moeilijke tijd. Veel mensen zoeken pas hulp als het water ze aan de lippen staat. Dat je dan vervolgens nog maanden moet wachten, dat is funest. Mensen glijden steeds dieper weg in de zorgen en problemen. Op alle leefgebieden zien wij problemen ontstaan. Deze randproblematiek veroorzaakt veel extra stress, en stress op zijn beurt weer een verheviging van de symptomen van de psychische aandoening. De situatie verslechtert dus niet alleen, maar je wordt ook letterlijk zieker’.
Kompassie
Kompassie is een onafhankelijke stichting, die in Den Haag informatie, voorlichting, steun en advies biedt aan mensen met GGZ-gerelateerde klachten. Dit gebeurt door ongeveer 70 vrijwilligers met eigen (familie)ervaring. Zij worden daarin ondersteund door tien beroepskrachten, waar Justin er inmiddels één van is in de rol van projectcoördinator.
De wetenschap dat wachten op een ggz-behandeling grote impact heeft, deed Kompassie besluiten om de wachttijdondersteuning te ontwikkelen en contact op te nemen met de afdeling persoonlijkheidsproblematiek van PsyQ. Met wachttijden die ruimschoots de Treeknormen overstijgen is de behoefte aan begeleiding bij mensen op de wachtlijst groot.
‘We worden voor dit project gedurende twee jaar gesubsidieerd vanuit de middelen die de gemeente Den Haag heeft ontvangen van het Ministerie van VWS, in het kader van het Koploperproject Cliëntondersteuning’, legt Miranda Vogel, projectadviseur bij Kompassie uit. ‘Als partner in de regionale taskforce terugdringen wachttijden kennen zij de problemen. Zij wilden ook graag iets bieden voor deze doelgroep en hebben ons gevraagd daarover mee te denken.’
Uitvoering
Mensen die worden verwezen naar de afdeling persoonlijkheidsproblematiek worden door PsyQ gebeld en actief gewezen op de ondersteuning van Kompassie. Na een kennismaking bij Kompassie wordt er vastgesteld of er een noodzaak is voor de ‘intensieve’ wachttijdondersteuning. Indien dit het geval is, worden zij gekoppeld aan een ervaringsdeskundige vrijwilliger van Kompassie. ‘We hebben inmiddels meerdere vrijwilligers gevraagd en getraind voor dit traject’, vertelt Justin. ‘Zij kunnen vanuit hun eigen ervaring iets extra’s toevoegen aan de begeleiding. Zonder oordeel, zonder voorschriften, gewoon een luisterend oor bieden en advies geven vanuit hun eigen ervaring. Dat helpt. Ik weet zelf dat het leven heel ingewikkeld wordt als je steeds verder wegglijdt. De chaos is niet meer te overzien en veroorzaakt veel stress. Als je dat kunt verminderen en verdere schade weet te beperken, kunnen mensen beter voorbereid aan hun herstel werken als de behandeling eenmaal begint.’
Niet alleen de deelnemers aan dit traject worden ondersteund, maar ook de kandidaten waarbij niet een directe noodzaak voor wachttijdondersteuning wordt vastgesteld. Zij kunnen kennismaken met het steunpunt en de activiteiten. ‘Zo zorgen we ervoor dat niemand aan het lot wordt overgelaten.’
Persoonlijke begeleiding
De pilot is dit jaar van start gegaan en de ambitie is om minimaal vijftig mensen op deze manier te ondersteunen. De belangstelling is groot en er zijn inmiddels al meerdere deelnemers gematcht met een vrijwilliger. ‘Die functioneert op de eerste plaats als maatje’, zegt Miranda Vogel. ‘Vrijwilligers vervangen natuurlijk nooit de professionele hulp of ondersteuning. Maar ze kunnen mensen wel op weg helpen, of dit nu intern gebeurt of bijvoorbeeld door te begeleiden naar een schuldhulpverlener of een sociaal raadsman.’
Sowieso heeft Kompassie een groot netwerk van andere hulpverlenende samenwerkingspartners. Die komen ook regelmatig langs om voorlichting en uitleg te geven over hun ondersteuningsaanbod aan de vrijwilligers van Kompassie.
Goed voorbereid
De zeventig vrijwilligers zijn onmisbare schakels in het werk van Kompassie. ‘Zonder hen zouden wij ons werk niet kunnen doen’, stelt Justin Flipsen. ‘Daar zijn we zuinig op. De vrijwilligers die meedoen aan deze pilot rondom wachttijdondersteuning zijn niet alleen getraind; het zijn ook ervaringsdeskundigen met veelal jaren ervaring in het ondersteunen van de doelgroep. ‘Het is een zware taak waarbij je geconfronteerd wordt met complexe, schrijnende en soms heftige situaties en waarin je heel goed je eigen grenzen moet kunnen bewaken. Natuurlijk ondersteunen wij de vrijwilligers en ik overleg ook regelmatig met ze hoe het gaat, waar ze tegenaan lopen enzovoorts. Maar het selecteren van de juiste vrijwilligers voor deze taak is en blijft cruciaal, het zijn immers de mensen die echt aan de frontlinie opereren.’
Tijdens de pilot wordt ook het effect van de begeleiding in kaart gebracht. ‘Dat doen we onder andere door ook de huisarts te betrekken’, aldus Justin. ‘Vooraf melden we – na toestemming van de deelnemer – dat hij of zij bij ons in begeleiding komt. Na afloop vragen we de arts of hij zij verbetering heeft gemerkt. Zodat we ook kunnen zien of het effectief is wat we doen. Natuurlijk meten wij de effecten ook intern, maar we horen ook graag wat anderen daarvan denken.’
Toekomst
Als de pilot volgens verwachting loopt, wil Kompassie de wachttijdondersteuning ook aanbieden voor andere groepen mensen die lang moeten wachten op een behandeling. ‘Idealiter zijn er geen lange wachttijden’, stelt Justin. ‘Maar dat zal nog wel een poosje duren. Tot die tijd ondersteunen we mensen die lang moeten wachten graag. Want dat is heel hard nodig, dat is wel duidelijk’
Meer informatie: www.kompassie.nl
Justin@kompassie.nl