GGnet, GGZ-aanbieder in Gelderland, probeert op meerdere manieren de wachttijden in de GGZ inzichtelijk te krijgen en beheersbaar te houden. Dat is een permanente zoektocht naar interventies en samenwerkingspartners, steeds met hetzelfde doel: zo snel mogelijk de juiste hulp bieden aan mensen met een GGZ-vraag. Manon Huisman, directeur Divisie Ambulant, Scelta en Amarum bij GGnet, vertelt over de verschillende initiatieven.
‘Goed inzicht in het aantal wachtenden is belangrijk om gericht te kunnen sturen’, zegt Manon Huisman. ‘Hoe beter je weet om hoeveel mensen het nu precies gaat, hoe gerichter je de wachtlijsten kunt aanpakken. We brengen nu samen met andere aanbieders in kaart hoeveel uniek wachtenden er zijn. Daarnaast bekijken we ook met elkaar in de regio of we iemand mogelijk op een andere plek dan waar hij/zij op de wachtlijst staat, kunnen behandelen. Een transfermechanisme dat cliënten zo snel mogelijk naar een geschikte behandelplek moet brengen.’
Samenwerken
De regio Apeldoorn-Zutphen en omstreken is een van de regio’s met lange wachttijden. Daarom is er sinds dit najaar een versneller aan de slag gegaan die de regionale partijen helpt om de samenwerking te optimaliseren en processen op elkaar af te stemmen. ‘Maar ook in andere regio’s waar GGnet actief is gaan we met samenwerkingspartners, zoals andere zorgaanbieders, maar ook gemeentes en welzijnsorganisaties, na hoe we de wachtlijsten kunnen aanpakken’, aldus Manon Huisman. ‘Want samen kom je verder. We willen die samenwerking al vormgeven vanaf de screening. Als er helder is wat de problemen zijn, dan kun je ook vanaf het begin samen optrekken. Zeker bij problematiek op meerdere levensdomeinen, zoals werk en inkomen of verslaving.’
Kijken naar Basis GGZ
Dat mensen met de meer complexe problemen vaak het langst moeten wachten, heeft GGnet gestimuleerd om meer samenwerking en afstemming te zoeken met de basis GGZ. Manon Huisman: ‘We zijn de afgelopen tijd steeds nauwer gaan samenwerken met Bas basis GGZ. Door goede afstemming en snel schakelen kan ook meer complexere problematiek in de basis ggz behandeld worden. Dat betekent dat we behandelingen in de specialistischer GGZ eerder kunnen afronden of overdragen. Daarmee creëren we ruimte om nieuwe patiënten van de wachtlijst eerder in behandeling te nemen. Wij proberen ons meer te beperken tot het behandelen van de ernstige psychiatrie. Voor de behandeling en begeleiding van mensen met lichtere problemen, en een duidelijke hulpvraag of vragen in de overige levensgebieden, doen we steeds meer een beroep op onze netwerkpartners.’
Herdiagnose
In 2019 zijn de dossiers en diagnoses van bijna honderd cliënten die langdurig in behandeling zijn (langer dan twee jaar) bij GGnet opnieuw onder de loep genomen. De uitkomst was verrassend: na herbeoordeling bleek een substantieel deel van de cliënten meer gebaat bij een aangepaste of andere behandeling. ‘Om beter zicht te krijgen of we nog wel de juiste zorg leveren aan deze mensen zijn we een onderzoek gestart’, legt Manon Huisman uit. ‘Bij chronische cliënten is er vaak sprake van een status quo. De behandeldoelen raken uit het zicht en de behandeling is dan meer gericht op het voorkomen van crisis en stabilisatie. Door te focussen op herstel en positieve gezondheid zijn we anders gaan kijken naar deze cliënten. In bijna de helft van de gevallen kwamen we tot de conclusie dat de behandeling anders en beter kon.’
Anders kijken
De herstelgerichte aanpak krijgt steeds meer voet aan de grond in de GGZ. Daarmee verbreedt de focus zich van het behandelen van een aandoening naar zaken als fysieke gezondheid, sociaal functioneren en persoonlijke doelen. ‘Eindeloos doorbehandelen heeft geen zin bij deze doelgroep’, stelt Manon Huisman. ‘Door te kijken naar de mogelijkheden van mensen, hun veerkracht en herstelvermogen kun je in een aantal gevallen de behandeling afschalen of aanpassen. Door te kijken naar andere problematiek, zoals verslaving, financiële problemen en verstandelijke beperkingen, kom je tot andere vormen van zorg en ondersteuning. Zo is een deel van de cliënten die opnieuw zijn beoordeeld verhuisd van de instelling naar een vorm van begeleid wonen. Anderen krijgen hun behandeling en begeleiding nu vanuit de basis GGZ in plaats van de specialistische GGZ.’ De capaciteit om de herdiagnostiek uit te voeren, kon worden vrijgemaakt doordat Zorgverzekeraar ZilverenKruis daarvoor ruimte gaf in de prestatieafspraken.
Bezig blijven met wachttijden
Wachttijden zijn een veelkoppig monster. Als je op het ene terrein iets in gang zet, kan dat zo maar leiden tot een extra toestroom op een ander vlak. ‘Het is een onderwerp dat voortdurende aandacht nodig heeft’, beaamt Manon Huisman. ‘We blijven zoeken naar manieren om de wachttijden te bekorten. We hebben bijvoorbeeld in Zevenaar mensen die lang op de wachtlijst staan opnieuw gescreend. Is de vraag nog hetzelfde? Is er elders vergelijkbaar aanbod met een kortere wachttijd? Zo hebben we een flink aantal mensen sneller kunnen helpen. Bij nieuwe aanmeldingen screenen we nu dus ook uitgebreider, om het aantal wachtenden zo beperkt mogelijk te houden.
2020 en verder
De Corona-uitbraak heeft het zicht op de resultaten van de inspanningen om wachtlijsten terug te dringen vertroebeld. ‘De zorg moest anders georganiseerd worden, sommige mensen haakten af bij hun behandeling’, vertelt Manon Huisman. ‘Enerzijds liepen de wachttijden terug doordat mensen zich niet meer melden met klachten bij de huisarts.. Daardoor liepen de verwijzingen naar de specialistische GGZ terug. Anderzijds zagen we dat bijvoorbeeld dagbestedingsmogelijkheden gestaakt werden, waardoor de intensiteit van de groep cliënten die reeds in zorg was toenam. Er was daardoor ook minder ruimte voor nieuwe cliënten. Wachttijden voor deze laatste groep liepen daardoor weer op. Een ding is zeker: ze zijn voorlopig niet opgelost. Daar is meer voor nodig, zoals meer regionale samenwerking en het verbreden van het hulp- en ondersteuningsaanbod over de verschillende domeinen heen. En meer oog voor het tijdig aanpassen en stoppen van een behandeling. Maar ook moeten we nadenken over hoe we als samenleving kijken naar tegenslag en problemen. Misschien zijn we er te veel van overtuigd geraakt dat alles te repareren en op te lossen is. Terwijl tegenslagen en sombere gevoelens ook bij het leven horen. Het beroep op de GGZ is groot en wellicht niet altijd noodzakelijk. Zingeving en de kwaliteit van leven zijn ook te verbeteren op andere manieren. Leg het accent op preventieve interventies. Daar zou ook meer aandacht voor moeten komen.’