“Als ik Vriendendiensten niet had gekend, was de kans groter geweest dat ik weer was opgenomen.” Het gaat nu goed met Stefan (32), maar dat was lang niet altijd zo. Met zes verschillende diagnoses en een traumatisch verleden is hij vaak opgenomen geweest. Nu woont hij al een tijd op zichzelf en doet hij sociale contacten op bij Vriendendiensten, een door de gemeente gesubsidieerde stichting die maatjesactiviteiten en onafhankelijke GGZ-cliëntondersteuning aanbiedt in de regio Midden-IJssel. Daarnaast runt Vriendendiensten in Deventer en Raalte twee zelfregiecentra, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en samen activiteiten ondernemen. Lori van Egmond van de Stichting Vriendendiensten is ervan overtuigd dat er minder GGZ-indicaties nodig zijn, door hulp die mensen krijgen via de GGZ-cliëntondersteuning in combinatie met de zelfregiecentra van Vriendendiensten. “Wij zijn GGZ-specialisten binnen het sociaal domein.”
De Stichting Vriendendiensten is bedoeld voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die zelfstandig of beschermd wonen in de gemeente Deventer, Olst-Wijhe, Raalte of Voorst. Lori van Egmond is de bevlogen directeur van de Stichting die op 14 maart jongstleden 20 jaar bestond. “We hebben 13 maatschappelijk werkers met GGZ-expertise voor onze drie hoofdtaken: maatjesactiviteiten, GGZ-cliëntondersteuning en zelfregiecentra. De zelfregiecentra in Deventer en in Raalte worden vooral gerund door de mensen zelf, met ondersteuning van een betaalde medewerker. Iemand doet bijvoorbeeld bardienst, de ander maakt schoon et cetera. Het zijn open centra, waar mensen zonder verplichting, indicatie of bijdrage naar toe kunnen. Iedereen is daar gelijk en hoort erbij. Het is ons gelukt om een sfeer van ‘een grote familie’ te creëren, waar iedereen zijn steentje aan bijdraagt. Soms komen mensen binnen als bange vogeltjes, maar nu zie je ze samen met anderen het centrum draaien.” Vorig jaar werd er 10.400 keer gebruik gemaakt van het zelfregiecentrum in Deventer. In de regio maken daarnaast 400 mensen gebruik van de maatjesactiviteiten waarbij 150 vrijwilligers betrokken zijn.
Uit een sociaal isolement komen door Vriendendiensten
Stefan komt drie keer per week naar het zelfregiecentrum Deventer, waar hij andere mensen met een psychische kwetsbaarheid ontmoet. “Vriendendiensten voorkomt dat ik een kluizenaar word. Het werkt dus preventief. Als je de hele dag alleen thuis bent, dan ziet niemand hoe het met je gaat. We vinden hier steun aan elkaar en je herkent dingen bij een ander. Je komt uit een sociaal isolement. Het is voor mij nu een soort van familie geworden.” Naast de maatjesactiviteiten (sociale contacten opdoen door bijvoorbeeld samen spelletjes te doen of 1-op-1 een activiteit te ondernemen), maakt hij soms ook gebruik van cliëntondersteuning. “Ik dreigde mijn wajong-uitkering kwijt te raken. Toen is iemand van cliëntondersteuning met mij mee gegaan naar de gemeente en heb ik ‘m gelukkig gehouden. En ik had laatst een vraag over mijn belastingformulier. Daar helpen ze me dan ook mee.”
Minder GGZ-hulp nodig
Van Egmond kan het niet met harde cijfers aantonen, maar ze heeft de stellige overtuiging dat de Stichting Vriendendiensten geld bespaart, doordat cliënten niet terugvallen en opnieuw GGZ-hulp nodig hebben (uit de Zorgverzekeringswet). “GGZ-cliënten worden nu na ontslag naar huis gestuurd, maar dat gebeurt zonder afstemming met het sociaal domein. Dat is jammer, want als je het goed regelt dan kun je voorkomen dat ze weer terugvallen of veel hulpverlening nodig hebben. Juist een luisterend oor is zo belangrijk en dat bieden wij. We proberen daarnaast problemen rond schulden of woonruimte direct op te pakken. Daardoor daalt de stress, waardoor er ook weer minder GGZ-hulpverlening nodig is.” Als voorbeeld noemt ze Janna*, een vrouw die een naar trauma heeft waarvoor ze vele jaren in de GGZ behandeld is. Ze kwam uiteindelijk bij één van de zelfregiecentra van Vriendendiensten. “Hier is ze weer mens geworden en heeft vriendinnen gekregen. Ze heeft al twee jaar geen opnames meer gehad, terwijl ze er vroeger een paar per jaar had. Als haar trauma weer boven komt, dan vindt ze bij ons een luisterend oor.”
Samenwerking in de Regionale Taskforce
Het succes van Vriendendiensten krijgt regionaal steeds meer aandacht. De gemeente Deventer en zorgverzekeraar Eno, waaronder het regionale label Salland Zorgverzekeringen valt, werkten al samen op GGZ-thema’s, onder andere in de Regionale Taskforce. Om de ketensamenwerking in de GGZ te optimaliseren heeft de gemeente onlangs een procesmanager aangetrokken. Die kende Vriendendiensten al en nodigde Van Egmond uit bij de Regionale Taskforce Midden-IJssel. Zorgverzekeraar Eno, samen met de gemeente Deventer de trekker van de Regionale Taskforce Midden-IJssel, ziet de meerwaarde van de Stichting Vriendendiensten en wil graag kijken waar samenwerking mogelijk is. Beleidsadviseur Sabine de Roos bij Eno: “De wachttijden in de GGZ zijn landelijk een probleem waar we regionaal hard aan werken. Deze wachttijden zijn echter niet van de ene op de andere dag verdwenen. Vriendendiensten biedt mooie praktische ondersteuning waardoor onder andere terugval kan worden voorkomen en mensen minder vaak of intensief van de GGZ zorg gebruik maken. Eno en de Stichting Vriendendiensten hebben dezelfde uitgangspunten: van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Dat betekent uitgaan van de kracht die iemand zelf heeft. Als zorgverzekeraar wijzen we mensen die op de wachtlijst staan en ons bellen voor zorgbemiddeling op Vriendendiensten.”
De eerste stappen in de samenwerking zijn inmiddels gezet. Tot tevredenheid van Lori van Egmond: “We gaan kijken of we een pilot kunnen starten in de regio met huisartsen en Dimence, de grootste GGZ-aanbieder in de regio, om mensen die lang op een wachtlijst staan door te verwijzen naar Vriendendienst voor tijdelijke ondersteuning.”
Tips van Lori van Egmond, directeur Stichting Vriendendiensten,
om zelf een Vriendendienst op te zetten:
- Neem contact op met de gemeente en kijk welke mogelijkheden er tot samenwerking zijn.
- Organiseer een zelfregiecentrum of herstelacademie buiten GGZ-organisaties om. Alleen dan kunnen mensen met een psychische kwetsbaarheid ‘als burger’ meedoen en wordt hun persoonlijk en maatschappelijk herstel mogelijk.
- Ken de sociale kaart in je regio. Dan hoef je bijna geen nieuwe initiatieven te starten, gebruik wat er al is.
Meer informatie bij:
Lori van Egmond, directeur Stichting Vriendendiensten, info@vriendendienstendeventer.nl of 06 34 19 28 79
www.vriendendienstendeventer.nl
20 maart 2019
*Janna is een gefingeerde naam. De echte naam is bekend bij de redactie.