Wat voor zorg en ondersteuning heeft iemand met een persoonlijkheidsstoornis nodig om zijn of haar leven te kunnen leiden? En hoe organiseer je dat dichtbij die persoon? Die vragen lagen op tafel tijdens de tweede kennissessie persoonlijkheidsstoornissen die 11 november plaatsvond. Zo’n veertig deelnemers gingen aan de hand van het voorbeeld van de WegWijssalon in Amsterdam-west met elkaar in gesprek. Wat is nodig is om de zorg en ondersteuning van mensen met een persoonlijkheidsstoornis dichtbij de mens te organiseren? Een van de opvallendste conclusies: deze manier van werken is behulpzaam voor veel meer mensen met psychische klachten.
Magdy Khalil van ABC-West gaf een toelichting op het concept van de WegWijssalon dat in de Amsterdamse wijk Westerpark vorm heeft gekregen. ABC Alliantie faciliteert en ondersteunt vrijwillige inzet en bewonersinitiatieven vanuit buurtlocaties voor activiteiten en participatie in Amsterdam-West. In de WegwWijssalon werken maatschappelijke dienstverlening, welzijn, gemeentelijke instanties en GGZ samen in de WegWijssalon om burgers met een vraag verder te helpen. Uitgangspunt is de vraag van de bewoner die op zoek is naar een antwoord. Dat kan gaan om praktische hulp bij formulieren invullen, maar ook om hulp bij het verstevigen van het sociaal netwerk en hulp bij het vormgeven van het dagelijks leven. Mensen komen vaak binnen met een praktische vraag, waarbij de getrainde vrijwilligers en professionals van de WegWijssalon ook op zoek gaan naar de vraag achter de vraag.
WegWijssalon: Herkenbaar en vindbaar
In co-creatie met de proeftuin Samen Beter Westerpark hebben welzijns- en zorgorganisaties, waaronder GGZ-aanbieder Arkin (Roads) de handen ineengeslagen om tot een betere ondersteuning van bewoners te komen. Roads biedt cliënten intensieve begeleiding, waarbij arbeid een belangrijk onderdeel vormt van het herstelprogramma. Hun doelgroep heeft vaak een flinke afstand tot de arbeidsmarkt en ervaart belemmeringen in het aangaan en onderhouden van sociale relaties.
De WegWijssalon is een laagdrempelige voorziening in Huis van de Wijk De Horizon. Hier kunnen buurtbewoners binnenlopen voor een kop koffie en hun vraag voorleggen aan medewerkers en de getrainde vrijwilligers (WegWijzers), veelal met ervaringsdeskundigheid. Die helpen hen op weg of brengen ze in contact met de juiste organisatie en mensen om ze zo verder te helpen. Een ander komt bij de Wegwijssalon omdat het FACT-team iemand heeft uitgenodigd om hier koffie te drinken en te overleggen. Een ander is klant bij Arkin via GGZ in de buurt en komt samen met zijn casemanager passende activiteiten uitzoeken. Steeds is het gesprek het vertrekpunt om te ontdekken hoe je iemand op de beste manier kunt helpen of ondersteunen.
GGZ-coaches
In de wijk zijn Marlot van der Himst en Karma Zeelenberg actief als GGZ-coaches vanuit Arkin/Roads. De WegWijssalon is voor hen een logisch punt waar verschillende vormen van ondersteuning en hulp beschikbaar zijn. Cliënten kunnen er activiteiten vinden die hen helpen hun dag- en weekritme te structureren en hun sociaal netwerk uit te bouwen. De GGZ-coaches ondersteunen de mensen bij activiteiten en verbinden ze met andere initiatieven in de wijk. Ze schakelen met andere vormen van hulp en zorg indien nodig. Aan aanbod is er meestal geen gebrek. Het draait er veel meer om de wijkbewoners op weg te helpen en een luisterend oor te bieden. Uitgangspunt is de positieve gezondheid: wat kan iemand wel? Wat helpt om het leven leefbaar te maken? Niet het probleem of de aandoening, maar de mens en zijn leefwereld staan centraal. Met een filmpje werd het verhaal van Pascal gepresenteerd. Als nieuwe student in de stad vond hij het lastig om aansluiting te vinden. Na verloop van tijd kreeg hij psychische klachten. Via de WegWijssalon vond hij hulp en activiteiten die hem helpen het plezier in het leven terug te krijgen en de studie weer op te pakken.
Wendy van Beeten werkt als welzijnscoach in de wijk en riep de deelnemers op om de wijk in te trekken. Praat met welzijnswerkers, buurtcoaches en andere partijen. Maar ook met andere sleutelfiguren, van de lokale supermarkt en winkeliers tot de wijkagent. Zo krijg je een goed beeld van de wijk, wat er leeft en wat er nodig is. Bouw vanuit die kennis een hulpstructuur met elkaar.
Aan de slag
In de aansluitende discussie bespraken de deelnemers in groepen de mogelijkheden en kansen om met een vergelijkbare initiatieven in hun eigen stad, wijk of buurt aan de slag te gaan. De meeste deelnemers waren enthousiast over de aanpak in Amsterdam en onderschreven de noodzaak dat GGZ en sociaalwerk veel meer samen optrekken om mensen te ondersteunen. Niet alleen als preventieve voorziening, maar ook tijdens en nadat iemand een GGZ-behandeling heeft (gehad). “Landen in de wijk” is belangrijk om mensen structuur te geven en te helpen hun leven zo optimaal mogelijk te leiden. De wens van de bewoner is daarbij leidend.
Als knelpunt werd onder andere de financiering genoemd. De GGZ krijgt de middelen vanuit de Zvw, het buurt- en welzijnswerk via de Wmo van de gemeente. Toch is men er in Amsterdam in geslaagd die verschillende geldstromen bij elkaar te brengen en een gezamenlijke voorziening te creëren. ‘Laat de bekostiging geen rem zijn’, aldus Ellen Willemsen, directeur van het kenniscentrum persoonlijkheidsstoornissen en voorzitter van de bijeenkomst. ‘Begin en probeer gaandeweg het traject passende financiering te vinden. Zeker als het effectief is, zullen financiers als zorgverzekeraars en gemeenten bereid zijn bij te dragen. De nood is hoog, er zijn te veel mensen die buiten de boot vallen. De lange wachttijden in de GGZ maken dat mensen verder in de knel kunnen komen. De noodzaak een vorm van ondersteuning voor deze doelgroep te organiseren is onverminderd groot.’
Breed inzetbaar
Al napratend kwamen de deelnemers tot de conclusie dat niet alleen mensen met een persoonlijkheidsstoornis baat hebben bij deze vorm van ondersteuning. Zoals Marloes van Es, strategisch adviseur bij de Nederlandse GGZ en lid van de stuurgroep van het Actieplan Wachttijden GGZ, het formuleerde: ‘Goede ondersteuning voor mensen met een kwetsbaarheid – in dit geval psychisch – kan het verschil maken. In de weg naar herstel kan het mensen helpen hun draai te vinden en een netwerk op te bouwen. Het kan mensen ondersteunen en structuur bieden tijdens de wachttijd voor een GGZ-behandeling. Maar ook tijdens de behandelperiode en daarna. Dit is aandoening-overstijgend, vrijwel iedereen met een kwetsbaarheid heeft hier baat bij. GGZ-aanbieders en het sociaal domein hebben elkaar nodig om dit vorm te geven in de praktijk.’
Vervolg
Komend kwartaal benaderen de stuurgroep alle deelnemers om te vragen of en hoe ze in hun eigen werkgebied verder zijn gegaan met dit gedachtengoed. Op basis van die inventarisatie wil de stuurgroep vervolgstappen zetten om ggz en sociaal domein verder met elkaar te verbinden. Want daar liggen goede kansen om de zorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid te verbreden en vergroten!